De Rijnhaven, omstreeks 1900
De Rijnhaven is een havenbekken in Rotterdam. De Rijnhaven is één van de oudste havens op de zuidoever van de Nieuwe Maas. De aanleg duurde van 1887 tot 1895. De oppervlakte is 28 ha.
Ze werd in eerste instantie gegraven als berghaven voor Rijnschepen, voornamelijk in de winter als de zeeschepen hun lading moesten lossen en de Rijnschepen door bevriezing van de bovenrivieren de Rijn niet konden opvaren. In zijn rapport van 16 juli 1888 schrijft de Directeur der Gemeentewerken, G.J. de Jongh, hierover:
"Bij mijn rapport van de 11den Januari 1887 wees ik op de noodzakelijkheid welke er toen bestond om een havenbassin te graven, waar de Rijnschepen, voornamelijk des winters, in zouden kunnen worden geborgen. De naar aanleiding van dit rapport gegraven Rijnhaven, heeft dezen winter reeds uitstekende diensten bewezen. De Havenmeester zou zeker niet in staat geweest zijn de vloot van Rijnschepen een goede ligplaats te bezorgen, zoo dit bassin, zij het ook toen nog in onvoltooiden toestand, niet aanwezig ware geweest. In bovengenoemden rapport zeide ik o.a. het volgende: 'Blijft het transitoverkeer toenemen, dan kan, wanneer de in de rivier liggende boeien geen plaatsruimte genoeg meer aanbieden, de haven door geheele of gedeeltelijke uitdieping geschikt gemaakt worden tot het opnemen van de grootste zeeschepen.' Blijkens het rapport van de Havenmeester is dit tijdstip thans aangebroken."
De Rijnhaven werd daardoor uiteindelijk een haven voor de overslag van massagoed 'op stroom', dat wil zeggen los van de kade.
Inmiddels heeft de haven zijn overslagfunctie verloren, en werd het vooral een ligplaats voor binnenvaartschepen. De Rijnhaven is tegenwoordig gesloten voor de binnenvaart en de pontons zijn verplaatst naar de Maashaven. De schepen die er nog wel varen, komen om te lossen bij Codrico.
Door nieuwe stedenbouwkundige ontwikkelingen op met name de Kop van Zuid en Katendrecht is het gebied rondom de Rijnhaven drastisch vernieuwd. Veel van de oude pakhuizen zijn gesloopt om plaats te maken voor hoogbouw. Langs de zuidkant van de haven staan nog wel diverse pakhuizen.