Breda

"Het Kasteel". Het voormalig kasteel sinds 1826 Koninklijke Militaire Academie. Van de grachten is alleen de buitengracht bewaard gebleven. Het kasteel bestaat thans uit: een (vroeger door een binnengracht omgeven) onderkelderd hoofdgebouw van vier om een binnenplaats gelegen vleugels met zevenkante uitspringende torentjes op de oostelijke buitenhoeken. Westelijke en noordelijke vleugel en noordelijk deel van de oostelijke vleugel uit 1536-' 38 tijdens Hendrik III van Nassau onder leiding van Thomas Vincidor da Bologna; het zuidelijk deel van de oostvleugel en de zuidelijke vleugel uit 1668-'81 tijdens koning-stadhouder Willem III onder leiding van Jacob Roman . Binnenhof met open galerij onder graatgewelven en met dorische zuilen; jonische pilasters in de eerste verdieping. Bovenverdieping en westelijke uitbouwen uit 1826-'28. Belang nog verhoogd door de recente vondsten van bouw- en beeldhouwfragmenten in de fundering van de gesloopte manege (1827) aan het Kasteelplein. Voorgebouw met Rekenkamer (1462, met toren), Blokhuis, Poort en (thans gesloten) galerij (plm 1535); Ten zuidwesten van het hoofdgebouw, aan de buitengracht gelegen, twee grote zevenhoekige torens (1509 vv.) die een met baksteen beklampte wal, waarin een waterpoort, flankeren, de zgn. Granaat- en Duiventoren ofwel het Spanjaardsgat; Voormalig Arsenaal, thans Kwartierziekenverblijf, uit XIX A, met laag zadeldak en rondboogvensters met witte roeden; Tot de K.M.A. behoort ook het huis Brecht, zie Cingelstraat Restauraties in 1927-'28 (vernieuwing terra cotta medaillons binnenplaats), 1903-70 (Spanjaardsgat, door J.F.L. Frowein) en 1947-'54 (hoofdgebouw en zuidelijk voorgebouw, A. van der Steur).